തിരിച്ചറിവിന്റെ ദിനം അറഫ

പുണ്യപ്രവാചകന് ഇബ്രാഹീം നബി(അ)മിലൂടെ അല്ലാഹു നടത്തിയ വിളിക്കുത്തരം ചെയ്ത്, ലബ്ബൈക്കയുടെ മന്ത്രോച്ചാരണങ്ങളാല് മെയ്യും മനസ്സും നിറച്ച് ഹജ്ജാജുമാര് ഇന്ന് അറഫയില് സംഗമിക്കും. ശരീരം കൊണ്ട് അറഫയിലെത്താന് കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കിലും, ലോകത്തിന്റെ വിവിധ കോണുകളിലിരുന്നു കൊണ്ടു തന്നെ, മനസ്സു കൊണ്ടും ആത്മാവു കൊണ്ടും സത്യവിശ്വാസികളിന്ന് അറഫയില് സംഗമിക്കും.

അറഫയെന്നാല് അറിവ് എന്നാണര്ഥം. വിലക്കപ്പെട്ട കനി കഴിച്ചതിനെ തുടര്ന്ന് സ്വര്ഗ്ഗ ഭ്രഷ്ടനാക്കപ്പെട്ട ആദം(അ) പ്രിയ പത്നി ഹവ്വാ ഉമ്മയുമായി കണ്ടുമുട്ടിയത് ഇതേ സ്ഥലത്തു വെച്ചാണെന്നും അതിനാലാണ് അറഫയെന്ന് അതിനു പേരു വന്നതെന്നും മുസ്ലിം പണ്ഢിതര് അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു.

എന്നാല് ഒരു വ്യക്തി മറ്റൊരു വ്യക്തിയെ തിരിച്ചറിയുക എന്നതിനപ്പുറം അറഫയെന്നത് മനുഷ്യന് അവന്റെ റബ്ബിനെ തിരിച്ചറിയേണ്ടതിനെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. മനുഷ്യ സൃഷ്ടിപ്പിന്റെ ലക്ഷ്യത്തെ വിശദീകരിക്കുന്ന ഒരു ഖുദ്സിയ്യായ ഹദീസില് അല്ലാഹു ഇപ്രകാരം പറയുന്നു: “ഞാന് മറഞ്ഞ നിധിയായിരുന്നു. അപ്പോള് ഞാന് അറിയപ്പെടണമെന്നാഗ്രഹിക്കുകയും അതു പ്രകാരം പടപ്പുകളെ പടക്കുകയും ചെയ്തു”. അഥവാ, മനുഷ്യ സൃഷ്ടിപ്പിന്റെ പിന്നില് അല്ലാഹുവിന്റെ ലക്ഷ്യം മനുഷ്യന് അല്ലാഹുവിനെ അറിയുക എന്നതാണ്. അല്ലാഹുവിനെ അറിയുക എന്നത് ഓരോ മുസ്ലിമിനും നിര്ബന്ധമാണെന്നും, അറിവുകളില് ഏറ്റവും ഉത്തമമായത് അല്ലാഹുവിനെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവാണെന്നും പണ്ഢിതന്മാര് ഗ്രന്ഥങ്ങളില് രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. അല്ലാഹുവിനെ അറിയേണ്ടത്, അവനെ അറിഞ്ഞവരെ സമീപിച്ചു കൊണ്ടാണെന്ന് സൂറത് ഫുര്ഖാനിലെ 56ആമത്തെ ആയത്തില് അല്ലാഹു വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്, ഖേദകരമെന്നു പറയട്ടെ, നമ്മുടെ ഉമ്മത്ത് അല്ലാഹുവിനെ അറിഞ്ഞവരെ നിഷേധിക്കുകയും തള്ളിപ്പറയുകയും ചെയ്യുന്നതാണ് നാളിതു വരെയുള്ള ചരിത്രം. അല്ലാഹുവിനെ അറിയാന്, അവനെ അറിഞ്ഞവരെ സമീപിക്കുക എന്ന ഖുര്ആനികാധ്യാപനം സ്വീകരിക്കുന്നതിനു പകരം നമ്മുടെ ഉമ്മത്ത് ഗ്രന്ഥങ്ങളെ ആശ്രയിച്ചു. ഗ്രന്ഥങ്ങളിലാവട്ടെ അല്ലാഹുവിനെ അറിഞ്ഞവര് ഒന്നും രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ലായിരുന്നു. മാത്രമല്ല, അല്ലാഹുവിനെക്കുറിച്ചുള്ള ജ്ഞാനങ്ങളില് ഒന്നു പോലും അവന്റെ ഉദ്ദേശ്യത്തോടെയല്ലാതെ പൂര്ണ്ണമായും അറിയാന് മനുഷ്യനു സാധിക്കുകയില്ലെന്ന് അല്ലാഹു തന്നെ സൂറതുല് ബഖറയില് വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുമുണ്ട്. അതിനാല് തന്നെ, അല്ലാഹുവിനെ അറിയാന് അവന് പറഞ്ഞുതന്ന മാര്ഗ്ഗം ഉപേക്ഷിച്ച് സ്വന്തം വഴി നോക്കിയ ആളുകള് ഒന്നുമറിഞ്ഞില്ല. പക്ഷേ, അവര് ഗ്രന്ഥങ്ങള് മനഃപാഠമാക്കിയിരുന്നു. അവര് ഡിഗ്രികള് നേടിയിരുന്നു. ഉമ്മത്തിന്റെ നേതൃത്വം അവര് കൈക്കലാക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. എന്നാല് യഥാര്ത്ഥത്തില് അല്ലാഹുവിനെ അറിഞ്ഞവരെ സമുദായത്തിന്റെ മുഖ്യധാരയില് നിന്ന് മാറ്റിനിറുത്താന് ഇവര് പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധ പുലര്ത്തുകയും ചെയ്തു. തത്ഫലമായി, അല്ലാഹുവിനെക്കുറിച്ചുള്ള ജ്ഞാനമെന്നാല്, അവന് നിര്ബന്ധമായും ഇരുപത് ഗുണങ്ങള് ഉണ്ടാവണമെന്നും അതിനു വിരുദ്ധമായ ഇരുപത് ഗുണങ്ങള് ഉണ്ടാവാന് പാടില്ലെന്നും ഒരു ഗുണം ഉണ്ടായാലും ഉണ്ടായില്ലെങ്കിലും കുഴപ്പമില്ലെന്നും വിശ്വസിക്കലാണ് മഅ്റിഫത്തെന്ന പോഴത്തത്തിലേക്ക് സമുദായം ചെന്നെത്തി. അല്ല, ഗ്രന്ഥങ്ങള് കാണാതെ പഠിച്ച നേതൃത്വം പൊതുജനത്തെ അങ്ങനെ വിശ്വസിപ്പിച്ചു. ഈ നാല്പത്തിയൊന്നു ഗുണങ്ങള് കാണാതെ പഠിക്കലാണോ അതിനെ അറിയല് എന്ന് ചിന്തിക്കുവാനോ സംശയമുന്നയിക്കുവാനോ പോന്ന ചിന്താശീലം പൊതുജനങ്ങളില് നിന്ന് നേതൃത്വം ചെറുപ്പത്തിലേ പിഴുതെറിഞ്ഞിരുന്നു. പൊതു ജനത്തിന്റെ ഹൃദയത്തിനു മുകളില് പണ്ഢിത സംഘടനുകളുടെ ബ്രാന്ഡഡ് താഴുകളിട്ടു പൂട്ടിയിരുന്നു. അടിമത്ത മനോഭാവവും വിധേയചിന്തയും ശീലമാക്കിയ പൊതു ജനം പണ്ഢിത സംഘടനകള്ക്ക് സിന്താബാദ് വിളിച്ച് ജീവിതം നശിപ്പിച്ചു. നാളെ പരലോകത്ത് ഈ സിന്ദാബാദ് വിളികള് ഒരു ഉപകാരവും ചെയ്യില്ലെന്നും, ഒരു പണ്ഢിതനും ഒരാളെയും നരകത്തില് നിന്ന് രക്ഷിക്കാന് കഴിയില്ലെന്നും തിരിച്ചറിയാനുള്ള ഹൃദയ വിശാലത പൊതുജനത്തിനില്ലായിരുന്നു. നാളെ നരകത്തില് കിടന്ന് “റബ്ബേ, ഞങ്ങള് ഞങ്ങളുടെ നേതാക്കളെയും മുതിര്ന്നവരെയും പിന്പറ്റുകയായിരുന്നു. അവരാണ് ഞങ്ങളെ വഴിപിഴപ്പിച്ചത്. അവര്ക്ക് നീ ഇരട്ടി ശിക്ഷ കൊടുക്കേണമേ” എന്ന ഖുര്ആനിക വചനങ്ങളൊന്നും അര്ഥമറിഞ്ഞ് അവര് ഓതിയിരുന്നില്ല. അര്ഥം പഠിച്ചപ്പോളാകട്ടെ, അര്ഥം കാണാതെ പഠിച്ചതല്ലാതെ അതില് നിന്ന് ആശയമുള്ക്കൊണ്ടില്ല. എന്നാല്, വിരളമെങ്കിലും ചിന്താശീലമുള്ള കുറച്ചു പേരെയെങ്കിലും ഈ ദീനിന്റെ സംരക്ഷണത്തിന് അല്ലാഹു എന്നും നിലനിര്ത്തിയിരുന്നു. അത്തരം ചിന്താശീലമുള്ളവര്ക്ക് ഈ അറഫാ ദിനം ഒരു ഉണര്ത്തുപാട്ടാവട്ടെ എന്ന് നമുക്കാശംസിക്കാം. ബുദ്ധി പെട്ടിയിലാക്കി പണ്ഢിതന്മാര്ക്കു മുന്നില് പണയം വെച്ചവരെ അല്ലാഹു ഹിദായത്തിലാക്കട്ടെ എന്നും നമുക്ക് പ്രാര്ഥിക്കാം.

ഏറെ പുണ്യമുള്ള ദിനമാണ് അറഫ. അതിന്റെ മഹത്വങ്ങളില് ചിലത് താഴെ വിവരിക്കുന്നു.

1-      അല്ലാഹു അവന്റെ തിരുദൂതരിലൂടെ മാനവരാശിയുടെ മോചനത്തിനായി അവതരിപ്പിച്ച വിശുദ്ധ ദീനിനെ പൂര്ണ്ണമാക്കിയതും അവന്റെ അനുഗ്രഹത്തിന്റെ സന്പൂര്ത്തീകരണം നടന്നതും ഇന്നേ ദിവസമായിരുന്നു. തിരുമേനി ഹജ്ജതുല് വിദാഇല് അറഫയില് നില്ക്കുന്പോളാണ് “ഇന്ന് ഞാന് നിങ്ങള്ക്ക് നിങ്ങളുടെ ദീനിനെ പൂര്ണ്ണമാക്കുകയും എന്റെ അനുഗ്രഹത്തെ നിങ്ങളുടെ മേല് സംപൂര്ണ്ണമാക്കുകയും ഇസ്ലാമിനെ നിങ്ങള്ക്കു മതമായി ഞാന് തൃപ്തിപ്പെടുകയും ചെയ്തിരിക്കുന്നു” (അല്മാഇദ-3) എന്ന ആയത്ത് ഇറങ്ങിയത്.

2-      അറഫയില് സംഗമിക്കുന്ന ആളുകള്ക്ക് ആഘോഷത്തിന്റെ ദിനമാണ് ഇന്ന്. നബി(സ) പറഞ്ഞു: “അറഫാ ദിനവും അറവിന്റെ ദിനവും തശ്റീഖിന്റെ നാളുകളും ഇസ്ലാമിക സമൂഹമേ, നമ്മുടെ ഈദാണ്. തീറ്റയുടെയും കുടിയുടെയും നാളുകളാണവ”.

3-      അന്ന് നോന്പനുഷ്ഠിക്കുന്നത് കഴിഞ്ഞ വര്ഷത്തെയും വരാനിരിക്കുന്ന വര്ഷത്തെയും പാപങ്ങളെ പൊറുക്കപ്പെടാന് കാരണമാകുമെന്ന് നബി(സ) പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

4-      ഈ ദിനത്തിന്റെ പവിത്രത കാരണം, ഈ ദിനത്തെ പിടിച്ച് അല്ലാഹു ഖൂര്ആനില് സത്യം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സൂറതുല് ബുറൂജിലെ മൂന്നാം ആയത്തില് “മശ്ഹൂദ്” എന്ന് പറഞ്ഞത് അറഫാ ദിനത്തെക്കുറിച്ചാണെന്ന് നബി(സ) പഠിപ്പിച്ചതായി അബൂ ഹുറൈറ(റ) രിവായത്ത് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. മാത്രമല്ല, സൂറതുല് ഫജ്റിലെ “വശ്ശഫ്ഇ വല് വത്റ്” എന്നിടത്തെ വത്റ് അറഫാ ദിനമാണെന്ന് ഇബ്നു അബ്ബാസ്(റ)വും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

5-      ആത്മാവുകളുടെ ലോകത്തു വെച്ച് ആദം സന്തതികളില് നിന്ന് അല്ലാഹു ഉടന്പടി എടുത്തതും അറഫാ ദിനത്തിലായിരുന്നു. ഇബ്നു അബ്ബാസ്(റ) പറയുന്നു: “ആദം(അ)മിന്റെ മുതുകില് നിന്ന് നുഅ്മാനില് അഥവാ അറഫാദിനത്തില് അല്ലാഹു ഉടന്പടി എടുത്തു. ആദം(അ)മിന്റെ മുതുകില് നിന്ന് ഉണ്ടാകാന് പോകുന്ന മുഴുവന് സന്തതികളെയും പുറത്തെടുത്തു. അവരെ മുന്നില് വിത്തു കണക്കെ നിരത്തിനിറുത്തി. എന്നിട്ട് അല്ലാഹു അവരോട് സംസാരിച്ചു. ‘ഞാന് നിങ്ങളുടെ നാഥനല്ലയോ. അവര് പറഞ്ഞു അതെ. ഞങ്ങള് സാക്ഷ്യം വഹിച്ചിരിക്കുന്നു.”

6-      പാപമോചനത്തിന്റെയും നരകമുക്തിയുടെയും ദിനമാണ് അറഫാദിനം. നബി(സ) പറയുന്നു: “അറഫാദിനത്തിലേതിനെക്കാള് കൂടുതലായി അല്ലാഹു അവന്റെ അടിമകളെ നരകത്തില് നിന്ന് മോചിപ്പിക്കുന്ന മറ്റൊരു ദിവസവുമില്ല.” നബിതിരുമേനി ഹജ്ജതുല് വദാഇല് അറഫയില് നില്ക്കുന്പോള് ബിലാല്(റ)വിനോട് പറഞ്ഞു, ബിലാല് എനിക്കു വേണ്ടി ജനങ്ങളെയൊന്ന് നിശ്ശബ്ദരാക്കൂ. എല്ലാവരും നിശ്ശബ്ദരായപ്പോള് നബി(സ) പറഞ്ഞു: “ജനങ്ങളേ, അല്ലാഹുവിന്റെ സലാം പറയാനായി ജിബ്രീല്(അ) ഇപ്പോള് എന്റെ അടുത്ത് വന്നു. എന്നിട്ട് പറഞ്ഞു, അറഫയിലെയും മശ്അറിലെയും ജനങ്ങള്ക്ക് അല്ലാഹു പാപമോചനം നല്കിയിരിക്കുന്നു.” ഇതു കേട്ട ഉമര്(റ) ചോദിച്ചു, ഇത് ഞങ്ങള്ക്ക് മാത്രമാണോ. നബി(സ) പറഞ്ഞു, നിങ്ങള്ക്കും നിങ്ങള്ക്ക് ശേഷം ഖിയാമത്ത് നാളു വരെ വരുന്നവര്ക്കും.

7-      ഈ ദിനത്തില് അറഫയില് സംഗമിച്ച തന്റെ അടിമകളെ കാണിച്ച് അല്ലാഹു അവന്റെ മലക്കുകളോട് അഭിമാനത്തോടെ സന്തോഷം പ്രകടിപ്പിച്ചു കൊണ്ട് സംസാരിക്കും. നബി(സ) പറഞ്ഞു, അല്ലാഹുവിന്റെ അടുത്ത് അറഫാ ദിനത്തെക്കാള് ശ്രേഷ്ഠമായ മറ്റൊരു ദിനമില്ല. അന്ന് അല്ലാഹു ഭൂമിയുടെ ആകാശത്തേക്കിറങ്ങിവന്ന് ഭൂമിയിലുള്ളവരെക്കുറിച്ച് ആകാശത്തുള്ളവരോട് അഭിമാനത്തോടെ എടുത്തു പറയും “എന്റെ അടിമകളെ നോക്കൂ. എല്ലാ വിദൂര സ്ഥലങ്ങളില് നിന്നും ജടകുത്തി പൊടി പിടിച്ച് ബലി സമര്പ്പിച്ച് അവര് വന്നിരിക്കുന്നു”.

ഏറെ പുണ്യം നിറഞ്ഞ ഈ ദിനത്തെ അതിന്റെ മഹത്വമറിഞ്ഞ് പ്രയോജനപ്പെടുത്താന് നമ്മെ എല്ലാവരെയും അല്ലാഹു അനുഗ്രഹിക്കുമാറാവട്ടെ. അവനെ അറിയാനുള്ള ദാഹം നമ്മിലവന് നിറച്ചു തരട്ടെ. അവനെ അറിഞ്ഞവരിലേക്ക് നമുക്കവന് വഴി കാണിച്ചു തരട്ടെ. ആമീന്.

എത്ര പവിത്രം, ഈ ദിനം… !

ഇസ്ലാമിക പ്രമാണങ്ങളില്‍ അറഫാ ദിനത്തിന് പവിത്രതകള്‍ ഏറെയുണ്ട്:

* അല്ലാഹു ആകാശഭൂമികളെ സൃഷ്ടിച്ച നാള്‍ മുതല്‍ മാസങ്ങളില്‍ നാലെണ്ണം പവിത്രം (ദുല്‍ ഖഅദ, ദുല്‍ ഹിജ്ജ, മുഹര്‍റം, റജബ്).. അതില്‍ ഒന്നായ ദുല്‍ഹിജ്ജയിലെ പവിത്ര ദിനങ്ങളില്‍ പെടുന്നു, ഈ ദിനം.

 إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ – [سورة التوبة : 39

* ഹജ്ജിന്റെതായി ‘അറിയപ്പെട്ട മാസങ്ങള്‍’ എന്ന് അല്ലാഹു വിശേഷിപ്പിച്ച (ദുല്‍ ഖഅദ, ദുല്‍ഹിജ്ജ, മുഹര്‍റം) പുണ്യമാസങ്ങളില്‍ ഉള്‍പ്പെട്ട ദിനം

(الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ) –  [سورة البقرة : 197]

* അല്ലാഹു തന്റെ ഗ്രന്ഥത്തില്‍ ‘എണ്ണപ്പെട്ട ദിനങ്ങള്‍’ എന്ന് പ്രത്യേകമാക്കിയ പവിത്രദിനങ്ങളില്‍ അറഫാദിനവും ഉള്‍പ്പെടുന്നു

(لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ) –  [سورة الحج :28]

ഇബ്നു അബ്ബാസ്‌ (റ) പറയുന്നു:’ أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ എന്നത് കൊണ്ട് ഉദ്ദേശം ദുല്‍ഹിജയിലെ ആദ്യ പത്ത് ദിനങ്ങളാണ്’

* മഹത്വപൂര്‍ണനായ അല്ലാഹു മഹത്തായ കാര്യങ്ങള്‍ കൊണ്ട് തന്റെ ഗ്രന്ഥത്തില്‍ സത്യം ചെയ്തിരിക്കുന്നു. അങ്ങനെ സത്യം ചെയ്യാന്‍ അല്ലാഹു ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയ പവിത്ര ദിനങ്ങളില്‍ ഉള്‍പ്പെട്ട ദിനമാണ് അറഫാ ദിനം.

(وَلَيَالٍ عَشْرٍ ) –  [سورة الفجر:2]

ഇബ്നു അബ്ബാസ്‌ (റ) പറയുന്നു:’അത് (പത്ത് രാത്രികള്‍) ദുല്‍ഹിജയിലെ ആദ്യ പത്ത് ദിനങ്ങളാണ്’

* ഈ ദിനത്തിന്റെ ഏറ്റവും പവിത്രത കൊണ്ട്, ഈ ദിനത്തെ കൊണ്ടുതന്നെ രണ്ടു പ്രാവശ്യം അല്ലാഹു വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനില്‍ സത്യം ചെയ്തിരിക്കുന്നു.

(وشاهد ومشهود) – [البروج-3]

ال أبو هُرَيْرَةَ رضي الله عنه: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ – صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ -: “الْيَوْمُ الْمَوْعُودُ يَوْمُ الْقِيَامَةِ، وَالْيَوْمُ الْمَشْهُودُ يَوْمُ عَرَفَةَ وَالشَّاهِدُ يَوْمُ الْجُمُعَةِ…”؛ رواه الترمذي وحسنه الألباني

(والشفع الوتر ) [[الفجر : 3]

قال ابن عباس: “الشفع يوم الأضحى، والوتر يوم عرفة

* സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങള്‍ അല്ലാഹുവിങ്കല്‍ ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ടതാകുന്ന ചില ദിവസങ്ങള്‍ ഒരു വര്‍ഷത്തിലുണ്ട്, ആ വര്‍ഷം മുഴുവന്‍ ചെയ്യുന്നതിനേക്കാള്‍ ആ ദിനങ്ങളിലെ കര്‍മ്മങ്ങള്‍ സ്വീകാര്യമാണ്, അങ്ങനെ പ്രവാചകന്‍(സ) വിശേഷിപ്പിച്ച ദിനങ്ങളില്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടതാണ് അറഫാ ദിനം.

 قال النبي صلى الله عليه وسلم : (ما من عمل أزكى عند الله – عز وجل- ولا أعظم أجرا من خير يعمله في عشر الأضحى قيل: ولا الجهاد في سبيل الله – عز وجل- ؟ قال ولا الجهاد في سبيل الله – عز وجل- إلا رجل خرج بنفسه وماله فلم يرجع من ذلك بشيء.

* അല്ലാഹു മനുഷ്യരുടെ മേല്‍ ദീനുല്‍ ഇസ്ലാം എന്ന അനുഗ്രഹത്തെ പൂര്‍ത്തീകരിച്ചു നല്‍കാന്‍ തെരഞ്ഞെടുത്തത്‌ ഈ പുണ്യദിനം.

പ്രവാചകന്‍(സ)യുടെ വിടവാങ്ങല്‍ ഹജ്ജിലെ അറഫാപ്രസംഗ ദിനം അവതരിച്ച ആയത്ത്:-

(الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمْ الْإِسْلَامَ دِينًا) –  [ سورة المائدة:5]

ഉമര്‍ ബിന്‍ ഖത്താബ് (റ) പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്: ‘എനിക്കറിയാം, പ്രവാചകന്‍(സ) അറഫയില്‍ നില്‍ക്കുന്ന വെള്ളിയാഴ്ച ദിനത്തിലാണ് ഈ ആയത്തിന്റെ അവതരണം.’ 

* അല്ലാഹു ആദം സന്തതികളില്‍ നിന്ന് ‘അവന്‍ ഏകരക്ഷിതാവ്‌’  എന്നത് സംബന്ധിച്ച മഹത്തായ കരാര്‍ ഏറ്റുവാങ്ങിയ അതിപ്രധാന സംഭവം ഈ ദിനത്തിലാണെന്നു ഹദീസ്‌.

فعن ابن عباس رضي الله عنهما قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : ” إن الله أخذ الميثاق من ظهر آدم بنعمان – يعني عرفة – وأخرج من صلبه كل ذرية ذرأها ، فنثرهم بين يديه كالذر ، ثم كلمهم قبلا ، قال : ” ألست بربكم قالوا بلى شهدنا أن تقولوا يوم القيامة إنا كنا عن هذا غافلين (172) أو تقولوا إنما أشرك آباؤنا من قبل وكنا ذرية من يعدهم أفتهلكنا بما فعل المبطلون ” الأعراف :172-173 ، رواه أحمد وصححه الألباني ، فما أعظمه من يوم وما أعظمه من ميثاق .

* മുസ്ലിംകളുടെ ‘ഈദ്‌ ദിനം’ എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു കൊണ്ട് ഹജ്ജിനെത്തിയ അല്ലാഹുവിന്റെ അതിഥികള്‍ക്ക് ഈദ്‌ ദിനമായി അല്ലാഹു പ്രത്യേകപ്പെടുത്തിയ ദിനങ്ങളില്‍ പെട്ടതാണ് ഈ ദിനം എന്ന് പ്രവാചകന്‍(സ)യുടെ ഹദീസ്‌. 

قال النبي صلى الله عليه وسلم: (يوم عرفة ويوم النحر وأيام منى عيدنا أهل الإسلام ) رواه أبو داود وصححه الألباني .

* ഹജ്ജിനു ഹാജരാവാത്ത വിശ്വാസികള്‍ക്ക് മുന്‍കഴിഞ്ഞതും വരാനിരിക്കുന്നതുമായ ഓരോ വര്‍ഷത്തെ (മൊത്തം രണ്ടു വര്‍ഷത്തെ) പാപങ്ങള്‍ പൊറുക്കപ്പെടാന്‍ അര്‍ഹരാക്കുന്നു ഈ ദിനം നോമ്പനുഷ്ടിക്കുന്നത്. അങ്ങനെ മഹത്തായ പുണ്യമുള്ള സുന്നത്ത്‌ നോമ്പിന്റെ ദിനം.

 قال الرسول صلى الله عليه وسلم عندما سئل عن صيام يوم عرفة : يكفر السنة الماضية والسنة القابلة) رواه مسلم في الصحيح

* വിശ്വാസികള്‍ നിര്‍വഹിക്കുന്ന ഏറ്റവും മഹത്തായ ദുആ ഈ ദിനത്തിലെ ദുആ ആണെന്ന് പ്രവാചകന്‍ (സ) പഠിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.

قال النبي صلى الله عليه وسلم: (خير الدعاء دعاء يوم عرفة ) صححه الألباني في كتابه السلسة الصحيحة.

* അല്ലാഹു തന്റെ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ അടിമകള്‍ക്ക് പാപമോചനവും നരകമോചനവും നല്‍കുന്ന പുണ്യ ദിനം ഇതൊന്നു മാത്രം.

قال النبي صلى الله عليه وسلم : ( ما من يوم أكثر من أن يعتق الله فيه عبدا من النار من يوم عرفة) رواه مسلم في الصحيح.

* ലോകമെമ്പാടുനിന്നും അറഫാമൈതാനിയില്‍ ഒഴുകിയെത്തി തന്നിലേക്ക് കൈകള്‍ ഉയര്‍ത്തുന്ന തന്റെ അടിമകളെ നോക്കി  അല്ലാഹു തന്റെ മലക്കുകളോട് അഭിമാനം കൊള്ളുന്ന ദിനമാണ് ഇത്.

قال النبي صلى الله عليه وسلم: ( إن الله يباهي بأهل عرفات أهل السماء) رواه أحمد وصحح إسناده الألباني

* ഈദുല്‍ അദഹയുടെ തക്ബീര്‍ (تكبير مقيد) ആരംഭിക്കുന്നത് ഈ പുണ്യദിനത്തിന്റെ ഫജ്ര്‍ മുതലാണ്‌.

فقد ذكر العلماء أن التكبير ينقسم إلى قسمين : التكبير المقيد الذي يكون عقب الصلوات المفروضة ويبدأ من فجر يوم عرفة قال ابن حجر –رحمه الله- : ولم يثبت في شيء من ذلك عن النبي صلى الله عليه وسلم حديث وأصح ما ورد عن الصحابة قول علي وابن مسعود _ رضي الله عنهم_ أنه من صبح يوم عرفة إلى آخر أيام منى)

* ‘ഹജ്ജ് എന്നാല്‍ അറഫയാണ്’ എന്നാണ് പ്രവാചകന്‍(സ) വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഹജ്ജിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാന ഭാഗം അറഫയില്‍ അന്നേദിവസം നില്‍ക്കുക എന്നതാണ്.

فيه ركن الحج العظيم قال النبي صلى الله عليه وسلم: (الحج عرفة) متفق عليه

* വിശ്വാസികളോട് അല്ലാഹു ഏറ്റവും അടുക്കുകയും അവരിലേക്ക് അല്ലാഹുവിന്റെ കാരുണ്യം വര്‍ഷിക്കുകയും അനേകം പേര്‍ നരകമോചിതരാവുന്നതുമെല്ലാം കണ്ട് മനുഷ്യന്റെ ആജീവനാന്ത ശത്രു ശപിക്കപ്പെട്ടവനായ പിശാച് ഏറ്റവുമധികം നിരാശനും ദുഖിതനുമായി തീരുന്ന ദിനമാണ് ഈ അറഫാദിനം.

يطان وحاله في ذلك الموقف يقول: ((مَا رُئِيَ الشَّيْطَانُ يَوْمًا هُوَ فِيهِ أَصْغَرُ وَلَا أَدْحَرُ وَلَا أَحْقَرُ وَلَا أَغْيَظُ مِنْهُ فِي يَوْمِ عَرَفَةَ وَمَا ذَاكَ إِلَّا لِمَا رَأَى مِنْ تَنَزُّلِ الرَّحْمَةِ وَتَجَاوُزِ اللَّهِ عَنْ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِلَّا مَا أُرِيَ يَوْمَ بَدْرٍ قِيلَ وَمَا رَأَى يَوْمَ بَدْرٍ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَمَا إِنَّهُ قَدْ رَأَى جِبْرِيلَ يَزَعُ الْمَلَائِكَةَ))؛ رواه مالك والبيهقي وعبدالرزاق وابن عبدالبر.

അതെ, ഏറെ പുണ്യങ്ങള്‍ കൊണ്ടും പ്രാധാന്യങ്ങള്‍ കൊണ്ടും പവിത്രമാക്കപ്പെട്ട ദിനം, അറഫാ ദിവസം! വിശ്വാസിയുടെ രക്തം പോലെ, മക്കാഹറമിന്റെ പവിത്രത പോലെ.. അന്നെ ദിവസം ഹാജരുള്ളവര്‍ തന്റെ ഏകരക്ഷിതാവിലേക്ക് പ്രാര്‍ഥനയുടെ കൈകള്‍ ഉയര്‍ത്തട്ടെ.

ത്യാഗത്തിന്റെയും സഹനത്തിന്റെയും ബലി പെരുന്നാള്‍ സന്ദേശം.

   ഇബ്‌റാഹിം നബിയുടെയും മകന്‍ ഇസ്മാഈലിന്റെയും ജ്വലിക്കുന്ന ഓര്‍മകള്‍ക്കു മുന്നിലാണ് വിശ്വാസിലോകം പെരുന്നാള്‍ ആഘോഷിക്കുന്നത്.

     പ്രവാചകന്‍ ഇബ്‌റാഹിം നബി പുത്രന്‍ ഇസ്മാഈലിനെ നാഥന് ബലി നല്‍കാന്‍ തയ്യാറായ സമര്‍പ്പണത്തെയും വിശ്വാസത്തെയുമാണ് ബലി പെരുന്നാള്‍ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നത്.  പ്രവാചകന്‍ ഇബ്‌റാഹിം നബിയുടെ വിളിക്ക് ഉത്തരം നല്‍കി ലോകത്തിന്റെ വിവിധ കോണുകളില്‍ നിന്നുള്ള വിശ്വാസികള്‍ ഹജ്ജ് കര്‍മത്തിന്റെ ധന്യതയിലാണ്.

      പരിശുദ്ധ ഹജ്ജ് കര്‍മം നിര്‍വഹിച്ചതിന്റെ സന്തോഷപ്രകടനം കൂടിയാണ് പെരുന്നാള്‍. പെരുന്നാളിനു മുന്നോടിയായി ലോകമെമ്പാടുമുള്ള വിശ്വാസികള്‍ അറഫാ നോമ്പിന്റെ പുണ്യവും നേടുന്നു.

الشبهات حول الأخطاء النحوية في آية التوبة 69 (خضتم كالذي خاضوا) " الذي" في هذه الآية؟

لماذا يستعمل " الذي" في هذه الآية؟ خضتم كالذي خاضوا

تستخدم في كلام العرب ( الذي ) مكان ( الذين ) للتخفيف و تعطي نفس المعنى و قد استشهد سيبويه بهذين البيتين من أشعار العرب في الجاهلية على ذلك : ما جاء في شعر هديل بن الفرخ العجلي :

وبت أساقي القوم إخوتي الذي     غوايتهم غيي ورشدهم رشدي

و كذلك قول أشهب بن رميلة :

 وإن الذي حانت بفلج دماؤهم    هم القوم كل القوم يا أم خالد

القرآن هو اعلى مقامات الفصاحة و هو الحكم في صحة اللغة العربية .. فلا يحتكم لغيره

·       "الذي" اسم ناقص مثل من، يعبر به عن الواحد والجمع (تفسير القرطبي)

قالوا حول هذه الشبهة: إن اسم الموصول (الذي) في قوله تعالى: {وخضتم كالذي خاضوا} قد جاء في صيغة المفرد، مع أن موصوله (ضمير الجمع) قد جاء في صيغة الجمع، وكان المفترض - بحسب القائلين بهذه الشبهة - أن يأتي التركيب القرآني على النحو التالي: (وخضتم كالذين خاضوا)؛ لتوافق الصلة (واو الجماعة) في (خاضوا) الاسم الموصول (الذين) الدال على صيغة الجمع؛ إذ لا يستقيم الإتيان بالاسم الموصول المفرد (الذي)، مع مجيء صلته على صيغة الجمع.

والحق، فإن التركيب القرآني لا إشكال فيه، بل جاء على وفق لسان العرب، وعلى حسب أسلوبهم في البيان، وبيان ذلك يُعرف ببيان الوجوه التالية:

الأول: أن الاسم الموصول (الذي) يُستعمل للمفرد والجمع في كلام العرب؛ فمن أمثلة استعماله مع الجمع، ما جاء في شعر هديل بن الفرخ العجلي:

فأتى الشاعر باسم الموصول (الذي)، مع أن صلته ضمير الجمع في قوله: (غوايتهم).

ومن هذا القبيل في الاستعمال أيضاً، قول الراجز:

                                   يا رب عبس لا تبارك في أحد

                                   في قائم منهم ولا في من قعد

                                  إلا الذي قاموا بأطراف المسد

فجاء الراجز باسم الموصول (الذي)، مع أن صلته (واو الجماعة) في قوله: (قاموا) ضمير جمع، فهذا وجه أول يفهم على ضوئه صحة التركيب القرآني.

الثاني: أن يكون الاسم الموصول (الذي) صفة لاسم مفرد، لكن معناه الجمع؛ كـ (الفريق) أو كـ (الفوج)، فلوحظ في الصفة اللفظ، وفي الضمير المعنى؛ فلفظ (الفريق) و(الفوج) مفردان، لكن معناهما الجمع. وعلى هذا يكون توجيه الآية: وخضتم كالفوج الذي خاضوا؛ فـ {الذي}-بحسب هذا التوجيه- صفة لاسم مفرد اللفظ (الفوج)؛ في حين أن ضمير الجماعة ( الواو )، في قوله: {خاضوا}، يعود على معنى الجمع في لفظ (الفوج)؛ إذ إن معناه الجمع.

وهذا أيضاً استعمال معهود ومعروف في لسان العرب؛ حيث استعملت العرب ألفاظاً صيغتها الإفراد، غير أن معناها الجمع، كلفظ (القوم)، فهو لفظ مفرد، ومعناه الجمع؛ وكلفظ (الماء)، فهو لفظ مفرد، ومعناه الجمع، ونحو ذلك. وهذا وجه ثان يُفهم من خلاله صحة هذا التركيب القرآني.

الثالث: أن الاسم الموصول (الذي) مخفف من الاسم الموصول (الذين)، وتخفيف اسم الموصول مستعمل في بعض لغات العرب، كلغة هذيل وتميم، حيث يحذفون النون من المثنى، ويحذفونها من الجمع، من باب التخفيف في اللفظ؛ فمن تخفيفهم الاسم الوصول المثنى، قول الأخطل:

                       أبني كليب إن عمي اللـذا      قتلا الملوك وفككا الأغلالا

فخفف الشاعر الاسم الموصول المثنى (اللذان)، وجعله (اللذا)، مع أن صلته ألف التثنية (قتلا، فككا).

ومن تخفيفهم الاسم الموصول الجمع، قول أشهب بن رميلة:

                       وإن الذي حانت بفلج دماؤهم    هم القوم كل القوم يا أم خالد

فخفف الشاعر الاسم الموصول الجمع (الذين)، وجعله (الذي) مع أن صلته (هم) ضمير الجمع.

هذا، وقد أتى سيبويه بهذا البيت شاهدًا على استعمال الاسم الموصول (الذي)، موضع اسم الموصول (الذين)، بما يُفهم من مسلكه أن الأمر من باب التخفيف.

فإذا تبينت هذه الوجوه الثلاث، وأمكن حمل التركيب القرآني عليها، عُلم أنه لا إشكال في هذا التركيب مطلقاً، وإنما الإشكال فيمن قصرت أفهامهم عن فهم لسان العرب، وفيمن فسدت ألسنتهم عن معرفة أساليبهم في البيان والتبيين.

الشبهات حول الأخطاء النحوية في القرآن الكريم

البقرة آية 196 (تلك عشرة كاملة)، والصواب: تلك عشرٌ كاملة 

.   الأعراف آية 160 (اثنتي عشرة أسباطا)، والصواب: التذكير في الأول والإفراد في الثاني ، أي: اثني عشر سبطا.

.    النساء آية 162 (والمقيمين الصلاة والمؤتون الزكاة)، والصواب: والمقيمون ا لصلاة.

    المائدة آية 69 (والصابئون والنصارى)،  والصواب: والصابئين.

.   المنافقون آية 10 (وأكن من الصالحين)، والصواب: وأكون بالنصب.

   آل عمران آية 59 (ثم قال له كن فيكون)، والصواب: فكان.

   الصافات آية 130  (سلام على إلياسين)، والصواب: إلياس.

   التين آية 2  (وطور سينين)، والصواب: سيناء.

   الحج آية 19 (هذان خصمان اختصموا في ربهم)، والصواب: اختصما في ربهما.

  الحجرات آية 9 (وإن طائفتان من المؤمنين اقتتلوا فاصلحوا بينهما)، والصواب: اقتتلتا أو: بينهم.

  الأنبياء آية 3 (وأسروا النجوى الذين ظلموا)، وا لصواب: وأسر النجوى.

رفع المعطوف على المنصوب

س 106: جاء في سورة المائدة 5: 69 (إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِونَ وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآَخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ). وكان يجب أن ينصب المعطوف على اسم إن فيقول والصابئين كما فعل هذا في سورة البقرة 2: 62 والحج 22: 17.

الجواب :  لو كان في الجملة اسم موصول واحد لحق لك أن تنكر ذلك ، لكن لا يلزم للاسم الموصول الثاني أن يكون تابعا لإنَّ. فالواو هنا استئنافية من باب إضافة الجُملة للجملة ، وليست عطفا على الجملة الأولى.

لذلك رُفِعَ ( والصابئون ) للإستئناف ( اسم مبتدأ ) وخبره محذوف تقديره والصابئون كذلك أى فى حكمهم. والفائدة من عدم عطفهم على مَن قبلهم هو أن الصابئين أشد الفرق المذكورين فى هذه الآية ضلالاً ، فكأنه قيل: كل هؤلاء الفرق إن آمنوا وعملوا الصالحات قَبِلَ اللهُ تَوْبتهم وأزال ذنبهم ، حتى الصابئون فإنهم إن آمنوا كانوا أيضاً كذلك.

و هذا التعبير ليس غريبا في اللغة العربية، بل هو مستعمل فيها كقول بشر بن أبي خازم الأسدي الذي قال  :

إذا جزت نواصي آل بدر فأدوها وأسرى في الوثاق *** وإلا فاعلموا أنــا وأنـتم بغـاة ، ما بقـينا في شـقاق 

والشاهد في البيت الثاني ، حيث ( أن ) حرف مشبه بالفعل، ( نا ) اسمها في محل نصب، و( أنتم ) الواو عاطفة وأنتم ضمير منفصل في محل رفع مبتدأ، وبغاة خبر أن ( أو أنتم ) مرفوع، والخبر الثاني محذوف، وكان يمكن أن يقول فاعلموا أنا بغاة وأنتم بغاة، لكنه عطف مع التقديم وحذف الخبر ، تنبيها على أن المخاطبين أكثر اتصافا بالبغي من قومه هو ، فقدم ذكرهم قبل إتمام الخبر لئلا يدخل قومه في البغي ــ وهم الأقل فيه ــ قبل الآخرين

ونظيره أيضا الشاهد المشهور لضابئ بن الحارث البرجمي  :

فمن يك أمسى في المدينة رحله ***  فإني وقـيار بها لغريب

وقيار هو جمله ، معطوف على اسم إن منصوب بها

أراد ان يقول : إني بها لغريب ، وقيار كذلك غريب

ومثله أيضا قول قيس بن الخطيم: نحن بما عندنا وأنت بما عندك راضِ والرأي مختلف

وقيل فيه أيضاً: إنَّ لفظ إنَّ ينصب المبتدأ لفظا ويبقى مرفوعا محلا، فيصح لغة أن تكون ( والصابئون ) معطوفة على محل اسم إن سواء كان ذلك قبل مجيء الخبر أو بعده ، أو هي معطوفة على المضمر في ( هادوا ).

 نصب الفاعل

س 107: جاء في سورة البقرة 2: 124 (وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لاَ يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ). وكان يجب أن يرفع الفاعل فيقول الظالمون .

الجواب :  ينال فعل متعدى بمعنى (يشمل أو يَعُم) كما فى الآية أى لا يشمل عهدى الظالمين، فعهدى هنا فاعل، والظالمين مفعول به.

مثال لذلك لقد ناله ظلماً، وأسفنا لما ناله من إهانة.

والإمامة والعهد بالإمامة هنا معناه النبوة، وبذلك تكون جواباً من الله على طلب نبينا إبراهيم أن يجعل النبوة فى ذريته فوافقه الله إلا أنه استثنى الظالمين، كما لو أنه أراد قول (إلا الظالمين من ذريتك).

وتجىء أيضاً بمعنى حصل على مثل: نال الظالم جزاءه.

ومن مصادر اللغة , المعجمات القديمة التي جمعها (لسان العرب) وها هو يقول: والعرب تقول: "نالني من فلان معروف ينالني أي وصل إلي منه معروف" لسان العرب 11/685

 جعل الضمير العائد على المفرد جمعاً

س 113: جاء في سورة البقرة 2: 17 (مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الذِي اسْتَوْقَدَ نَاراً فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللهُ بِنُورِهِمْ) . وكان يجب أن يجعل الضمير العائد على المفرد مفرداً فيقول ذهب الله بنوره .

الجواب :  فهو هنا لم يشبه الجماعة بالواحد وإنما شبهت قصتهم بقصة المستوقد. ومثال ذلك قوله: (مثل الذين حُمِّلوا التوراة ثمَّ لم يحملوها كمثل الحمار يحمل أسفارا) [الجمعة 5]. فلما أضاءت ما حوله أضاءت أيضاً للآخرين ، فكان عقاب الله أنها ذهبت بأبصارهم جميعاً، لاحظ أن الله يضرب المثل بقوم استوقد أحدهم ناراً فلمَّا أضاءت ما حول فاعل هذه النار أضاءت أيضاً حول ذهب الله بأبصار هذا القوم.

ونلاحظ أنه قال (ذهب) وهى أبلغ من أذهب لأن ذهب بالشىء اسطحبه ومضى به معه، فكأنما أراد الله أن يذكرهم أنه يرون بنور الله وفى معيته، وحيث أنهم اختاروا طريق الظلمة فقد أخذ الله نوره وتركهم فى ظلمات أنفسهم التى اختاروا البقاء فيها.

 تذكير خبر الاسم المؤنث

س 108: جاء في سورة الأعراف 7: 56 (وَلاَ تُفْسِدُوا فِي الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَتَ اللهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِين). 

وكان يجب أن يتبع خبر إن اسمها في التأنيث فيقول قريبة .

الجواب :  إن كلمة قريب على وزن فعيل، وصيغة فعيل يستوى فيها المذكر والمؤنث.

 تأنيث العدد وجمع المعدود

س 109: جاء في سورة الأعراف 7: 160 (وَقَطَّعْنَاهُمْ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطاً أُمَماً) . وكان يجب أن يذكر العدد ويأتي بمفرد المعدود فيقول اثني عشر سبطاً .

الجواب : لأن تمييز (اثنتي عشرة) ليس هو (أسباطا) [لأن تمييز الأعداد من 11 إلى 99 مفرد منصوب] بل هو مفهوم من قوله تعالى (و قطعناهم)، والمعنى اثنتي عشرة قطعة أي فرقة، وهذا التركيب في الذروة العليا من البلاغة، حيث حذف التمييز لدلالة قوله (وقطعناهم) عليه ، وذكر وصفا ملازما لفرق بني إسرائيل وهم الأسباط بدلا من التمييز. وعند القرطبي أنه لما جاء بعد السبط (أمما) ذهب التأنيث إلى الأمم ، وكلمة (أسباطا) بدل من (اثنتي عشرة)، وكلمة (أمما) نعت للأسباط. وأسباط يعقوب من تناسلوا من أبنائه ، ولو جعل الأسباط تمييزه فقال: اثني عشر سبطا، لكان الكلام ناقصا لا يصح في كتاب بليغ؟ لأن السبط يصدق على الواحد، فيكون أسباط يعقوب اثني عشر رجلا فقط، ولهذا جمع الأسباط و قال بعدها (أمما) لأن الأمة هي الجماعة الكثيرة، وقد كانت كل فرقة من أسباط يعقوب جماعة كبيرة. [واثنتى هنا مفعول به ثانى ، والمفعول به الأول (هم)].

 جمع الضمير العائد على المثنى

س 110:جاء في سورة الحج 22: 19(هذانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ). وكان يجب أن يثنّي الضمير العائد على المثنّى فيقول خصمان اختصما في ربهما. 

الجواب : الجملة في الآية مستأنفة مسوقة لسرد قصة المتبارزين يوم بدر وهم حمزة وعلي وعبيدة بن الحارث وعتبة وشيبة ابنا ربيعة والوليد بن عتبة. التقدير هؤلاء القوم صاروا في خصومتهم على نوعين. وينضوي تحت كل نوع جماعة كبيرة من البشر. نوع موحدون يسجدون لله وقسم آخر حق عليه العذاب كما نصت عليه الآية التي قبلها.

 أتى باسم الموصول العائد على الجمع مفرداً

س 111: جاء في سورة التوبة 9: 69 (وَخُضْتُمْ كَالذِي خَاضُوا). وكان يجب أن يجمع الاسم الموصول العائد على ضمير الجمع فيقول خضتم كالذين خاضوا.

الجواب : المتعلق (الجار والمجرور) محذوف تقديره كالحديث الذى خاضوا فيه. كأنه أراد أن يقول وخضتم فى الحديث الذى خاضوا هم فيه.

 جزم الفعل المعطوف على المنصوب

س 112: جاء في سورة المنافقون 63: 10 (وَأَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ المَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلاَ أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُنْ مِنَ الصَّالِحِينَ) وكان يجب أن ينصب الفعل المعطوف على المنصوب فأَصدق وأَكون .

الجواب : وفي ال

AL HAFIZ SAYYID JALAL THANGHAL | 2017 BEST QARI AWARD IN TAMAM HOLY QURAN

Xncp-h-\-´-]pc¯v
sh-¨v \-S-¶ (13.08.2017) Hm-Ä tI-c-f ln-^v-fp-Â Jp-À-B³ {Kmâv ^n-\m-e-bn-Â H¶mw
Øm-\w I-c-Ø-am-¡n-b Im-fn-Imhv hm-^n ]n.Pn Im¼-kv hn-ZymÀ°n A-Â lm-^n-fv
k-¿n-Zv P-em- X-§Ä Icp-fmbn-യുടെ ഖിറാഅത്ത്

LIWA UL HUDA WAFY COLLEGE,KIZHUPARAMB.|SWALATH,MAJLISUNNOR. SPEECH:AL HA...

LIWA UL HUDA ARABIC & ARTS WAFY COLLEGE



MOULID, MAJLISUNNOOR



SPEECH: AL HAFIZ MUBASHIR WAFY ATTHIPPATTA

താടി വടിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് അത്തിപ്പറ്റ ഉസ്താദ്

അഭിവന്ദൃനായ ശൈഖുനാ അത്തിപറ്റ ഉസ്താദിന്റെ സദസ് രാവിലെ 10 മണിക്ക് മുമ്പ് തന്നെ സദസ്സ് നിറഞു കവിഞ്ഞിരുന്നു നിറഞ്ഞ സദസ്സാണെങ്കിലും ശാന്തമായ സദസിലെക്കു ശൈഖുനാ വരുന്നു സലാം പറഞ്ഞു പിന്നീട് ചോദിച്ചു എല്ലാവരും ളുഹാ നിസ്ക്കരിച്ചിട്ടുണ്ടോ

അതെ എല്ലാവരുടെയും മറുപടി ഉടനെ ശൈഖുനാ ആത്മീയ ലോകത്തേക്കു സദസൃരെ

കൊണ്ടു പോകുന്നു 

അളളാഹുമ്മ സ്വോല്ലി അലാസയ്യിദിനാമുഹമ്മദിൻ വആലിഹി. ....

പിന്നീട് പതിവുപോലെ രിയാളുസാലിഹീൻ എടുത്തു ഹദീസ് ഓതികോടുക്കാൻ പറഞ്ഞു നേരം വൈകി വന്നതിനാലും ധാരാളം പ്രായംകൂടിയവരും അല്ലാത്തവരുമായ

ഉസ്താതുമാരുണ്ടായതിനാൽ പിന്നിലിരുന്നു രിയാളുസാലിഹീൻ വായിക്കാൻ തുടങിയപ്പോൾ ശൈഖുനായുടെ അടുത്തിരുന്നയാളോടു അൽപം നീങ്ങാൻ‍ ആവശൃപ്പെട്ടു ശൈഖുനായുടെ അടുത്തിരുത്തി.

കണ്ണുകള്‍ നിറഞ്ഞു

ഹദീസ് ഓതിവിശദീകരണ ശേഷം ശൈഖുനാ ദുആ ചെയ്തു

പിന്നീട് ഫത്താഹുൽഫത്താഹിനെ(സ്ഥാപനം)

സഹായിക്കാൻ സാധിക്കുന്നവരോടു സഹായിക്കാൻ പറഞ്ഞു

ശേഷം ഓരോർത്തരും അവനവന്റെ വിശമങ്ങൾ

പറയുന്നു ശൈഖുനാ ദുആ ചെയ്യുന്നു....

ക്ലീൻഷേവിങ് കാരനായ ഒരാള്‍ സൗദിയിലെക്കു പോകുന്ന കാര്യം പറഞ്ഞപ്പോൾ ശൈഖുനാ വലിയ ശബ്ദത്തിൽ പറഞ്ഞു...

താടി വടിക്കൽ ഹറാമാണ്. അല്ലെങ്കിൽ തഹ് രീമിന്റെ കറാഹത്താണു രണ്ടാണങ്കിലും കുറ്റംതന്നെ* 

താടിവടിക്കു മൂന്നാമതൊരു ഹുക്കുമു(വിധി) ഇല്ല......

താടിവടിക്കുന്നവരെ റസൂലുളളാക്ക് ഇഷ്ടമില്ല.

താടിവടിക്കുന്നവർ നബിയുടെനാട്ടിലേക്ക്പോകാൻ പാടില്ല.

മാത്രമല്ല അവന് ബറകത്തില്ല.

താടിവടിക്കൽ നിസാരമായി കാണുന്നവർക്ക് ശൈഖുനായുടെ ഉപദേശം ഞാൻഇവിടെ സമർപ്പിക്കുന്നു.

ദുആ വസ്വിയ്യത്തോട

അഭിനന്ദനങ്ങൾ

തിരുവനന്തപുരത്ത് വെച്ച് നടന്ന ഓൾ കേരള ഹിഫ്ളൽ ഖുർആൻ ഗ്രാന്റ് ഫിനാലയിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനം കാളികാവ് വാഫി പീ.ജി കാമ്പസ് വിദ്യാർത്ഥി #അൽ_ഹാഫിള്_സയ്യിദ്_ജലാൽ_തങ്ങൾക്ക് അഭിനന്ദനങ്ങൾ

Today Augest 13 is my birthday, Happy Birthday Quotes

Happy Birthday Quotes

Youth has no age.
- Pablo Picasso

Old age is not so bad when you consider the alternatives.
- Maurice Chevalier

Age is a case of mind over matter. If you don't mind, it don't matter.
- Satchel Paige

It takes a long time to become young.
- Pablo Picasso

May you live as long as you want and never want as long as you live.
- Irish Blessing

Let us never know what old age is. Let us know the happiness time brings, not count the years.
- Ausonius

How old would you be if you didn't know how old you are?
- Satchel Paige

Birthday, celebration of life.
Celebrate who you are.
Celebrate your uniqueness.
Celebrate your achievement.
Celebrate all that you are capable of becoming.
- Lailah Gifty Akita

Our birthdays are feathers in the broad wing of time.
- Jean Paul

The best birthdays of all are those that haven't arrived yet.
- Robert Orben

We have to be able to grow up. Our wrinkles are our medals of the passage of life. They are what we have been through and who we want to be.
- Lauren Hutton

It is not how old you are, but how you are old.
- Marie Dressler

You are only young once, but you can stay immature indefinitely.
- Ogden Nash

There is no cure for birth and death save to enjoy the interval.
- George Santayana

Everyone is the age of their heart.
- Guatemalan Proverb

I'm not interested in age. People who tell me their age are silly. You're as old as you feel.
- Henri Frederic Amiel

Age shouldn't affect you. It's just like the size of your shoes - they don't determine how you live your life! You're either marvelous or you're boring, regardless of your age.
- Steven Morrissey

We are always the same age inside.
- Gertrude Stein

The way I see it, you should live every day like it's your birthday.
- Paris Hilton

It is better to wear out than to rust out.
- Bishop Richard Cumberland